TBMM (AA) – 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile Bağlı Cetvellerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’nin görüşmelerine, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda başlandı.

Komisyon, AK Parti Bingöl Milletvekili Cevdet Yılmaz başkanlığında toplandı.

Toplantı başlamadan önce CHP’li milletvekilleri “Yandaşa ek bütçe, vatandaşa ek külfet”, “Kur korumalıya para var, yangın uçağına yok”, “Bütçenin özeti; durmak yok yolmaya devam” yazılı dövizleri sıralarına bıraktı. CHP Muğla Milletvekili Süleyman Girgin ve Antalya Milletvekili Cavit Arı, Marmaris’teki orman yangınları konusunda iktidarı eleştirdi.

CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu, usule ilişkin söz alarak, vaka sayısının tekrar artış gösterdiğini, görüşmelerin kalabalık bir ortamda yapılmasının doğru olmadığını söyledi.

Bunun üzerine Komisyon Başkanı Yılmaz da koridordaki ekranlardan komisyonun izlenebileceğini, bu şekilde kalabalığın azaltılabileceğini belirtti.

CHP Ankara Milletvekili Bülent Kuşoğlu, iktidarın yılın 6 ayı tamamlanmadan ek bütçe getirdiğini ancak Türkiye’yi bütçesiz bırakmalarının mümkün olmadığını, bu teklifi mutlaka çıkaracaklarını ifade etti.

2004 yılından bu yana ek bütçe yapılmadığını kaydeden Kuşoğlu, Cumhurbaşkanlığından gelen bütçenin görüşülme usulü konusunda mevzuatta boşluk olduğunu savundu. Kuşoğlu, “Bu bir kanun teklifiyse bir milletvekili tarafından verilmesi gerekiyor. Eğer bir bütçe teklifiyse bütçe usulüne göre görüşülmesi gerekiyor. Bu ne bütçe ne kanun teklifi oldu. Ne Anayasa ne İçtüzük’te bununla ilgili bir hüküm yok. Türkiye gibi devlet geleneği olan bir ülkenin anayasasında ek bütçenin nasıl görüşüleceğine ilişkin bir hüküm olmaz mı? Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi ile beraber bu hükümler ortadan kalktı.” diye konuştu.

Kuşoğlu, ek bütçe yapılması konusundaki mevzuat boşlukları için bir rapor hazırlanması gerektiğini dile getirdi.

HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan, görüşmelere, “iktidarın ekonomi politikaları nedeniyle zarar gördüğünü” iddia ettiği kesimleri temsil eden sivil toplum örgütlerinin katılarak, görüşlerini bildirmesi gerektiğini söyledi.

Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati’nin gün boyunca milletvekillerini dinleyeceğini ancak farklı görev alanlarına ilişkin soruları yanıtlayacak bakanların komisyonda yer almadığını ifade eden Paylan, “Hazine ve Maliye Bakanı’nın hükümet adına, tüm bakanlıklar adına söz kurması tek adam rejimini sorgulatır. Hükümet adına cevap verir hale gelir. Sayın Bakan da herhalde bunu kabul etmez. Bu usulü değiştirmek gerekir. Bunu ikinci bir bütçe olarak görüşelim, çünkü bütçe çöktü. Benim önerim, tüm bakanların buraya gelmesidir.” dedi.

– “Anayasa ve İçtüzük hükümlerine uygun”

İYİ Parti Ankara Milletvekili Durmuş Yılmaz, ek bütçenin, 2022 yılı bütçesinin büyüklüğüyle neredeyse aynı olduğunu, bu nedenle yeni bir bütçe olarak görüşülmesi gerektiğini savundu. Bu konuda bir rapor hazırlanmasını öneren Yılmaz, bu şekilde belirlenecek usulün, bundan sonraki dönemlerde de izlenebileceğini belirtti. Yılmaz, “Bütçenin görüşülmesi ile kanun teklifinin görüşülmesi tamamen farklı.” sözlerini sarf etti.

MHP Konya Milletvekili Mustafa Kalaycı, Anayasa’da bütçenin kim tarafından teklif edileceğinin açık olduğunu, teklifin de Anayasa’ya uygun bir düzenleme olduğunu kaydetti.

Bütçe teklifinin bir kanun teklifi olduğuna işaret eden Kalaycı, bunun İçtüzüğe göre görüşüleceğini, bu konuda daha önceki yıllarda izlenen yolun geçerli olduğunu vurguladı. Kalaycı, “Kanun teklifinin gelişinde sorun yok. Bütçe teklifini Cumhurbaşkanı sunuyor, değişiklik teklifi de Cumhurbaşkanı tarafından sunulmuş.” şeklinde konuştu.

AK Parti Giresun Milletvekili Cemal Öztürk, 18 yıl sonra ilk kez bütçe değişikliği teklifi sunulduğunu belirterek CHP’li Kuşoğlu’nun söylediği gibi bu tür düzenlemelerin görüşülmesinde bir teamül oluşturulabileceğini, bu şekilde sonraki yıllara ışık tutulabileceğini dile getirdi. Öztürk, “Bu teklifin Anayasa ve İçtüzük hükümlerine uygun sunulduğunu düşünüyorum.” dedi.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanvekili ve MHP İstanbul Milletvekili İsmail Faruk Aksu, bütçe değişikliği teklifinin görüşmelerinin Anayasa ve İçtüzüğe uygun olduğunu söyleyerek “Ne Anayasa ne kanuna ne de İçtüzüğe aykırı bir durum söz konusudur. Bir gider artışı hasıl olmuştur, bunun yapılması gerekiyor. Bunun yapılması istenmiyor mu?” değerlendirmesinde bulundu.

– “Diğer ek bütçeler de aynı usulle görüşüldü”

Komisyon Başkanı Yılmaz, TBMM’de geçmişte onlarca kez ek bütçe çıkarıldığını ancak 2004 yılından bu yana bu yönde bir düzenleme yapılmadığı ve yeni bir yönetim sistemine geçildiği için bugün bu konunun tartışıldığını anlattı. Bu konudaki eleştirileri rapor halinde Meclis Başkanlığına sunacaklarını da bildiren Yılmaz, gerekiyorsa milletvekilleriyle daha sonra bir araya gelerek önerilerini dinleyebileceklerini ifade etti.

Anayasa’da ve diğer mevzuatta ek bütçe görüşmelerine ilişkin hükümlerin bulunduğunu anlatan Yılmaz, bu bağlamda teklifi Cumhurbaşkanı’nın sunması gerektiğine işaret etti. Yılmaz, ek bütçe sunumunun ise yürütme adına Cumhurbaşkanı Yardımcısı veya bir bakan tarafından yapılabileceğinin hüküm altına alındığına işaret ederek “Cumhurbaşkanımız tarafından imzalanan, bugün burada Hazine ve Maliye Bakanımız tarafından sunumu yapılacak ek bütçe teklifiyle alakalı sunma yetkisi noktasında Anayasa veya İçtüzük açısından bir aykırılık bulunmamaktadır.” diye konuştu.

Ek bütçe teklifinin farklı bir usulle görüşülmesine yönelik eleştirileri yanıtlayan Yılmaz, parlamento teamüllerinin öğrenilebilmesi için geçmiş ek bütçe görüşmelerini incelettiğini vurguladı. Yılmaz, şunları kaydetti:

“1990’lı yıllardan sonra çıkarılan ek bütçelerde, ek bütçe kanunlarının görüşülme usulünde ne komisyonda ne de Genel Kurulda ayrı bir yöntem belirlenmemiş, ek bütçe kanunları diğer kanunlar gibi görüşülmüş. İki örnek vereceğim. 1996 yılında çıkarılan ek bütçe kanunu, Plan ve Bütçe Komisyonunun şu anda üyemiz olan, o zamanki Maliye Bakanı Sayın Abdüllatif Şener tarafından sunulmuş ve diğer kanun teklifleriyle aynı usulde görüşülerek kabul edilmiştir. Genel Kurul görüşmelerinde ise yine diğer kanun tekliflerinde olduğu gibi teklifin geneli, maddeleri ve varsa önergeleri işleme alınarak kanun tekamül ettirilmiştir. 2004 yılında AK Parti döneminde çıkarılan ek bütçe kanununda ise o dönemki Maliye Bakanı, rahmetli Sayın Kemal Unakıtan sunuş yapmış, kanun tasarısı şeklinde görüşülmüştür. Bu örneklerin dışında diğer ek bütçelerin de aynı usulle görüşüldüğünü görüyoruz. Bugün tartışmaya ve itirazlara konu olan ek bütçe teklinin ayrı bir usulle görüşülmesine ilişkin öneri, o dönemki hiçbir siyasi partimiz tarafından ne komisyonda ne de Genel Kurulda ileri sürülmüştür. Bu, ilk defa gündeme gelen bir tekliftir. Dolayısıyla ek bütçe teklifinin görüşmelerinde belirlediğimiz usul, Anayasa, İçtüzük, 5018 sayılı kanun ve parlamento teamüllerine uygun düşmektedir.”

Tartışmanın ardından Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, sunumuna başladı.