KABİL (AA) – SAYED KHODAİBERDİ SADAT – Afganistan’da haşhaş ekimi ve ticaretinin yapıldığı merkezlerden biri olarak bilinen Kandahar’daki çiftçiler, Taliban’ın haşhaş ekimine getirdiği yasağın uygulanması için alternatif ürün talep ediyor.
AA ekibi, ülkenin güneyindeki Kandahar’ın Jirey ve Meyvand ilçelerinde haşhaş ekimi ve satışı yapan çifti ile tacirlerle görüştü.
Söz konusu ilçelere giderken yol boyu ana cadde kenarında rengarenk açmış çiçekleriyle haşhaş tarlaları dikkati çekti.
Normalde 10 Nisan’dan sonra başlayan haşhaş bitkisinden afyon toplama işlemi, Taliban’ın 3 Nisan’da bu bitkinin ekimine getirdiği yasaktan hemen bir gün sonra başladı.
Bu nedenle caddenin bir tarafından henüz tam olgunlaşmamış haşhaştan afyon toplayan çiftçiler ve diğer tarafında da farklı renklere bürünmüş çiçek açan haşhaş tarlalarını görmek mümkün.
AA muhabirine konuşan çiftçiler, Taliban’ın kendilerine henüz bir uyarıda bulunmadığını ancak yasak nedeniyle endişe duyduklarını belirtti.
Kandahar’ın Jirey ilçesi sakini ve haşhaş tarlası sahibi, 28 yaşındaki Ataullah Jarband, babasının 40 yıldır, kendisinin de 15 yıldır haşhaş ekerek ailesinin geçimini sağladığını söyledi.
Kendisine ait 1 dönüm tarlasından her yıl 40 kilogramdan fazla mahsul elde ettiğini ifade eden Jarband, Taliban’ın haşhaş ekimini yasaklamasının ardından afyon fiyatlarının 3 katına çıktığını belirtti.
Jarband, “Taliban’ın haşhaşı yasaklaması için çiftçilere önce alternatif bir ürün sunması lazım. Böyle bir durumda, bu yasağın tam manada uygulanacağını zannetmiyorum.” dedi.
Üç çocuk babası Jarband, Taliban yetkililerinin haşhaş tarlalarını yok etmemesi için afyon toplama işlemine zamanından bir hafta erken başladıklarını kaydetti.
Daha önce buğday, mısır ve diğer ürünlerin de ekimini yaptığını dile getiren Jarband, ancak bu ürünlerden hiçbir kar elde edemediklerini vurguladı.
Jarband, “Kandahar kurak bir bölge olduğu için toprağı haşhaş ekimine müsait. Haşhaş az suda da yetişiyor ancak diğer bitkiler için bol su lazım. Biz haşhaş tarlasını açtığımız kuyulardan suluyoruz. Çünkü burada nehir suyu bulunmuyor.” ifadelerini kullandı.
– Çiftçiler yasağın böyle bir dönemde doğru olmadığını savunuyor
Yaklaşık 25 yıldır 2,5 dönümlük tarlasına haşhaş eken 43 yaşındaki Kandaharlı Muhammed Server Haksar da böyle bir dönemde haşhaş ekiminin yasaklanmasının doğru olmadığını savundu.
Taliban yönetiminin, haşhaş ekimini çiftçilere alternatif sunmadan yasakladığını dile getiren Haksar, “Afganistan yoksul bir ülke özellikle böyle açlık döneminde, işsizliğin had safhada olduğu bir zamanda haşhaşın yasaklanması doğru değil. Önce bize bir alternatif sunulmalı ve yardım edilmeli.” dedi.
Kandahar’ın Meyvand ilçesi sakini Gulam Muhammed Ekberi de kendisine ait olan 4 dönüm tarlaya her sene haşhaş ektiğini belirtti.
Taliban haşhaş ekimini yasaklasa da buna alternatif bir ürün sunmadığı veya çiftçilere yardım edilmediği takdirde bu yasağın uygulanamayacağını söyleyen Ekberi, “Ailemi aç bırakmaktansa yasak olsa da haşhaş ekmeyi tercih ederim. Şu ana kadar haşhaş tarlamıza bir şey yapmadılar ama her şeye rağmen yine mahsulleri toplamayı biraz erkene aldık.” diye konuştu.
Yaklaşık 13 yıldır afyon ticareti yapan Ferit Destgiri, her yıl ortalama 1000 kilodan fazla afyon alım satımı yaptığını söyledi.
Çiftçilerin böyle yüksek gelirli bir ürünü bırakmasının şimdilik mümkün olmadığını öne süren Destgiri, “Taliban hükümeti, bu işi tamamen bitirmek istiyorsa önce çiftçilere tohum ve maddi destek sağlaması ya da onların hepsine iş imkanı oluşturması gerekiyor.” dedi.
Yaklaşık 40 yıldır afyon ticaretiyle uğraşan 8 çocuk babası ve Meyvand ilçesi sakini Hacı Gülaley Ahmadi, Afganistan’ın güney vilayetlerindeki halkın birçoğunun gelirini afyondan sağladığını kaydetti.
“Haşhaş ekimi yasaklanmadan önce iş imkanları yaratılmalı.” diyen Ahmadi, çok fazla işsizlik ve yoksulluğun olduğu ülkede, böyle yüksek gelirli bir bitkinin tamamen yasaklanmasının mümkün olmadığını savundu.
Yurt içindeki çiftçilerden topladığı afyonu tacirlere sattığını aktaran Ahmadi, yasak sonrası kendilerine Taliban yetkililerinden herhangi bir uyarı gelmediğini ve buna rağmen eskisi gibi rahat olamadıklarını sözlerine ekledi.
– Ekonomik kriz, birçok kişiyi bu alanda çalışmaya sevk ediyor
Afganistan, dünyada yasa dışı yollarla uyuşturucu madde elde edilen haşhaş ve kenevir gibi bitkilerin en fazla üretildiği ülkelerin başında geliyor.
Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi’nin (UNODC) raporuna göre, 2020’de dünyada haşhaştan elde edilen afyonun yüzde 85’inden fazlası Afganistan’da yapılıyor.
UNODC’nin Kasım 2021’de yayımladığı raporuna göre, önceki yıllardaki fiyat artışları, afyon üretimindeki düşüşten kaynaklanıyordu ancak 2021’de bir önceki yıla oranla afyon üretiminde yüzde 8 artış meydana geldi.
Rapora göre, 2021’de Afganistan’da 6 ton 800 kilogram afyon üretilirken; bununla yaklaşık 320 ton saf eroin elde edildi.
Taliban’ın yönetime gelmesinin ardından uluslararası yardımların kesilmesiyle derinleşen ekonomik kriz, birçok kişiyi yüksek kazançlı sektör olması nedeniyle bu alanda çalışmaya sevk ediyor.
Çiftçiler, legal iş olanaklarının olmaması, kuraklık ve gıda temininde yaşanan sorunlar nedeniyle birçok kişinin bu alana yöneldiğini belirtiyor.
Taliban geçici hükümeti, 3 Nisan’da haşhaş ekimini tamamen yasaklamış ancak haşhaş yerine nasıl bir alternatif sunup sunmayacağını açıklamamıştı.
