DENİZLİ (AA) – SEBAHATDİN ZEYREK – “Tarihin sıfır noktası” olarak tanımlanan Göbeklitepe ile Karahantepe ören yerlerindeki kazıların başkanlığını yürüten Prof. Dr. Necmi Karul, bölgedeki çalışmaların Neolitik Çağ’a bakış açısını değiştireceğini söyledi.
Prof. Dr. Necmi Karul, “42. Uluslararası Kazı, Araştırma ve Arkeometri Sempozyumu” için geldiği Denizli’de, AA muhabirine, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Göbeklitepe ve Karahantepe’deki kazılara ilişkin değerlendirmede bulundu.
Göbeklitepe’de kazıların 1995’te başladığını hatırlatan Karul, taşınabilir eserlerin müzede, taşınamayanlarının ise ören yerinde sergilendiğini belirtti.
Karahantepe kazılarıyla Göbeklitepe’de cevapsız kalan sorulara yanıt bulma şansı yakaladıklarına işaret eden Karul, kazılarda bilim dünyası açısından önemli verilerin elde edildiğini aktardı. Karul, gün yüzüne çıkarılan veya ulaşılacak eserlerin bilim dünyasına özellikle Neolitik Çağ’a ilişkin önemli bilgiler sağlayacağını ifade etti.
– Karahantepe’deki 23 metrelik anıtsal yapı
Karul, Göbeklitepe’deki kazıların yaklaşık 20 yıldır sürdüğüne dikkati çekerek, “Bölgede şu anda Neolitik Çağ’ın ilk aşamalarına tarihlenen 8 çalışma var. Bu çalışmalarla birlikte bölgede yürütülen projeyi Şanlıurfa Neolitik Çağ Araştırmaları Projesi, diğer adıyla Taş Tepeler olarak tanımlıyoruz.” dedi.
Karul, Karahantepe’de geçirdikleri uzun çalışma döneminde önceden bilmedikleri yönleriyle dönemin binalarına, yaşam biçimine ilişkin veriler elde ettiklerini aktardı.
Karahantepe kazılarında özellikle bir yapı kompleksinin önemini vurgulayan Karul, “Karahantepe’de merkezinde 23 metre çapında anıtsal bir yapı bulunan ve ona eklemlenmiş, birlikte düşünülerek inşa edilmiş yapıların olduğu bir kompleks söz konusu. Bunların içerisinde daha önceden bilmediğimiz özellikleri olan mekanlar da var. Bazılarının içinde insan ve hayvanları bir araya getiren kompozit heykellerden, ana kayadan şekillendirilmiş bir insan başına kadar çeşitli eserlerle karşılaştık” diye konuştu.
Kazı yapılan alanlarla ilgili birçok soru işaretinin bulunduğunu ifade eden Karul, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Örneğin bu yerleşimlerde konut olup olmadığı tartışılan bir konuydu? İnsanların buraları bir araya gelerek tapınma yeri olarak kullandığı yönünde tartışmalar yapılıyordu. Kazılarda yerleşik köy yaşantısına dair verilere ulaştık. Karahantepe’de özel amaçla inşa edilmiş yapıların etrafında çok sayıda kulübe tarzı barınak açığa çıkardık. Bu yapıların, içerisindeki buluntulardan konut olarak kullanıldıklarını anlıyoruz. Yeni kazılar bölgeye ve Neolitik Çağ’a bakma biçimimizi köklü şekilde değiştirecek nitelikte.”
– “Sürpriz olacak”
Karul, yaklaşık 3 milyon yıl süren avcı toplayıcı yaşamın 12 bin yıl önce sona erdiğini ve ilk köylerin kurulduğu bu bölgenin insanlık tarihine yaptığı katkıları anlamaya çalıştıklarını ifade ederek, “Göbeklitepe ve Karahantepe’de nelere ulaşacağımızı kestirmek güç. Bu arkeolojinin doğasında olan bir şey. Dolayısıyla kazılarda neler ile karşılaşacağımız sizin gibi bizim için de sürpriz olacağı kesin.” dedi.
Göbeklitepe kazılarının herkes için önemli olduğunu vurgulayan Karul, “Yerleşik yaşamın başlaması aslında bütün dünyayı ilgilendiren bir konu. İnsanlığın ilk kez yıl boyu aynı noktada yaşaması ve köyler kurması yeni bir toplum düzeninin inşası anlamına geliyor. Bugün dünyanın neresinde yaşarsanız yaşayın burada uzak geçmişinizden bir parça görebilir ve birçok sorunun cevabına ulaşabilirsiniz. Taş Tepeler Projesi’ne olan ilginin nedenlerinden biri bu olsa gerek.” açıklamasında bulundu.
