ERBİL/DUHOK (AA) – HEMİN HÜSEYİN / İDRİS OKUDUCU – Irak'ın tarıma elverişli arazilere ve bol su yataklarına sahip kuzey vilayetlerindeki çiftçiler yeni tip koronavirüs (Kovid-19) nedeniyle alınan sıkı tedbirler, ekonomik krizin getirdiği alım gücündeki zayıflama ve ithal ürünlerle rekabet edilememesi gibi nedenlerle mahsullerinin tarlada kaldığını söylüyor.
Ülkenin kuzeyindeki Duhok, Erbil, Süleymaniye, Halepçe ve Musul ovası Irak'ın güney, orta ve batı kesimlerine oranla daha bol yağış alması ve Dicle, Küçük Zap , Büyük Zap ve Sirvan gibi nehirlere sahip olması sebebiyle farklı sebze, meyve ve tahılların bolca yetiştiği en bereketli topraklar olarak biliniyor.
Erbil vilayetine bağlı Behırka kasabasında karpuz yetiştiriciliği yapan Muhsin Hıdır, AA muhabirine, kavurucu sıcaklarda ülkede en çok tüketilen meyve olan karpuzlarına bu sene alıcı bulamadığını anlattı.
– "Koronavirüs ve mali kriz nedeniyle ürünlerimi satamıyorum"
Türkiye'den ithal ettikleri karpuz tohumlarından iyi verim alabilmek için 45 dönümlük arazide çok sayıda işçi çalıştırdığını, yaklaşık 20 bin dolar masraf yaptığını ifade eden Hıdır, "Her dönüm için yaklaşık 500 dolar masraf yaptım. Ancak bu yıl koronavirüs ve mali kriz nedeniyle ürünlerimi satamıyorum. Kar değil masraflarımı bile çıkaramadım." dedi.
Hıdır, bu yıl sokağa çıkma yasağı ve vilayetler arası seyahat kısıtlaması gibi nedenlerle ülkenin güney ve orta kesimindeki alıcıların tarlaya gelemediğini söyledi.
– "Karpuzu hiç toplamamak bizim için daha karlı, hasat masrafı da ödersek zararımız ik katı"
Karpuzlarının tarlada kalmasının bir diğer nedeninin de Irak merkezi hükümetinin mali kriz dolayısıyla Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'ndeki memur maaşlarını kesmesi ve alım gücünün zayıflaması olduğunu dile getiren Hıdır, şöyle konuştu:
"Geçen yıl Erbil'deki meyve-sebze haline günde ortalama 25 araçlık karpuz gönderiyorduk. Şimdi bu sayı günlük 5 aracı geçmiyor. Buna işçi, taşıma, hal ve komisyoncuya ödenen ücretler de eklendiğinde karpuzu hiç toplamamak bizim için daha karlı. Aksi takdirde hasat masrafı da ödersek zararımız iki katına çıkar."
– "Bu günlerde buralarda müşteri de yok maaş, iş ve para da"
Erbilli manav Salim Salih de bu sene müşteri bulamamaktan şikayetçi.
Memur maaşlarının ödenmemesinin kendilerini de etkilediğine işaret eden Salih, şunları söyledi:
"Karpuz almak için haftada bir çiftçilere uğruyorum. Ancak aldığım ürünleri satmakta zorluk çekiyorum. Bu günlerde buralarda müşteri de yok maaş, iş ve para da. Memur maaşları ödenmeye başlanırsa belki bizim durumumuz da kısmen düzelir."
– "Beyaz altın" pirinç depolarda duruyor
Irak'ta her öğün tüketilen halkın olmazsa olmazı pirinç de alıcı bulamadığı için depolarda duruyor.
Pirinç üreticileri de tıpkı karpuz üreticileri gibi Kovid-19 ve maaş ödemelerindeki sıkıntı nedeniyle zor günler geçiriyor.
Düz ovaları ve zengin su kaynaklarıyla ülkenin en önemli pirinç tarlalarının bulunduğu Duhok vilayetinin Berdereş ilçesine bağlı Dilecan köyündeki Iraklı çiftçi Serkeft Esedi, uzun yıllardır ekmeğini pirinçten çıkardığını anlattı.
Esedi, "Bu yıl 30 dönüm arazi üzerinde 3 çeşit pirinç ektim. Mayıs ayından bu yana tarlada çalışıyorum. Her gün 7 işçi ile tarlada durmadan çalışıyorum. Hava çok sıcak ve pirinç ekimi zahmetli bir iş. Ancak çaresizim 13 nüfuslu bir ailem var ve geçimlerini sağlamak zorundayım. " dedi.
Tarlaların sulanması için elektriğe ihtiyaç olduğunu ancak bölgeye yeterli elektriğin verilmediğini dile getiren Esedi, "Bunun yerine su pompalarını jeneratörlerle çalıştırıyoruz. Bu da oldukça maliyetli ve masrafımızı katlıyor." diye konuştu.
– "Koronavirüs nedeniyle ürünlerimizi diğer vilayetlere gönderemiyoruz"
Geçen yılın mahsulünün hala depolarında durduğunu aktaran Esedi, şunları söyledi:
"Koronavirüs nedeniyle ürünlerimizi diğer vilayetlere gönderemiyoruz. Diğer bir sorun da yerli pirincin satılabileceği bir pazarın olmaması. Kimse de gelip bir seferde 10 ton alacağım demiyor. Nedeni ise ithal pirincin hem daha ucuz hem de daha fazla olması."
Esedi, bu yıl eylül ayında hasatını yapacakları tarladaki pirincin ellerinde kalmasından endişe ettiklerini ve şimdiden kara kara düşünmeye başladıklarını dile getirdi.
– Salatalık ve domatesler de tarlada kaldı
Yerel basında ve sosyal medyada yer alan görüntülere göre çiftçilerin toplayamadıkları tonlarca domates ve salatalık da tarlalarda çürümeye bırakıldı.
Son olarak Musul'un Sincar ilçesinde bir çiftçi, ektiği salatalıklara maliyetinin çok altına bile alıcı bulmaması üzerine tüm salatalıkları cadde ortasına dökerek durumu protesto etmişti
– Irak'taki ekonomik kriz
Dünya petrol fiyatlarındaki ciddi düşüş ve Kovid-19 salgını nedeniyle ciddi mali kriz yaşayan Irak, memur maaşlarını ödemekte zorlanıyor.
Irak Maliye Bakanlığı, 1 Haziran'da, IKBY bütçe ödemelerini durdurduklarını, ödemelerin yeniden başlaması için Bağdat ile Erbil arasında nihai petrol anlaşmasına varılması gerektiğini açıklamıştı.
Bağdat Meclisi, 24 Haziran'da, hükümetin mali krizi atlatmak için ülke içinden ya da dışından 18 milyar dolar borçlanmasına onay vermişti.
