MADRİD (AA) – ŞENHAN BOLELİ – Yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınına karşı olağanüstü hal (OHAL) uygulayarak başarı elde eden İspanya, normalleşme ve Avrupa Birliği'nden (AB) gelecek fonlarla ekonomik krize çözüm arıyor.
Kovid-19'un dünyada en yoğun görüldüğü ülkelerden biri olan İspanya, 14 Mart'tan bu yana uyguladığı ve toplamda 100 günü doldurduktan sonra 21 Haziran'da sonlandıracağı OHAL sayesinde ölü ve vaka eğrisini düşürmeyi başardı.
İspanya'da ilk Kovid-19 vakası 31 Ocak'ta La Gomera adasındaki (Kanarya Adaları) bir Alman turistte görülse de salgının İberya yarımadasına girişi 24 Şubat'ta Madrid'de ve hemen ardından Katalonya ve Valensiya'da görülen vakalar olarak kabul ediliyor.
Kovid-19'da ilk ölüm, Valensiya'da 13 Şubat'ta 69 yaşındaki bir erkeğin hayatını kaybetmesiyle tespit edildi ve bu ölüm 3 Mart'ta açıklandı.
Kısa sürede yükselen ölü ve vaka sayılarından dolayı 14 Mart'ta ülkede OHAL kararı alan sol koalisyon hükümeti, sınırların kapatılması, eğitime ara verilmesi, sadece zaruri ihtiyaçlar için sokağa çıkılması ve serbest dolaşıma kısıtlama getirilmesi gibi sert kararlar açıkladı.
Acil servislerde yoğunlaşan hastalar, sağlık malzemelerinin yetersizliği, 50 binden fazla sağlık çalışınına virüsün bulaşması ülkede sağlık sisteminde krize yol açtı.
Salgından hayatlarını kaybedenler için nisan ayı sonuna kadar çoğu kentte cenaze işlemleri sağlık ve güvenlik gerekçesiyle durdurulurken, Madrid'de iki buz pisti, Barselona'da da bir garaj yeri morg haline dönüştürüldü.
İspanya'da salgının zirve yaptığı 2 Nisan'da ise günlük ölüm sayısı 950, vaka sayısı da 8 binin üzerinde açıklandı.
Salgını ilk önce kontrol altına almayı, daha sonra da yavaş yavaş ölü ve vaka eğrisini aşağı yönlü döndürmeyi başaran İspanya, OHAL'in yürürlülüğünden 80 gün sonra Kovid-19'dan günlük ölüm tespit edilmediğini ve yeni vakaların haziran başından itibaren 50-220 aralığında olduğunu duyurdu.
Kovid-19 ile ilgili geçmiş verileri revize eden Sağlık Bakanlığı, 3 Haziran'a kadar salgından 27 bin 128 kişinin öldüğünü, PCR testlerine göre 240 bin 326 vakanın tespit edildiğini ve 150 binden fazla hastanın iyileştiğini bildirdi.
Bakanlık, Kovid-19'dan hayatını kaybedenlerin yüzde 95'inin 60 yaşın üzerinde olduğunu açıklayıp, bunların arasında çoğunluğu 80 yaşın üzeri olarak verdi.
Bakımevlerinde ise şimdiye kadar Kovid-19'dan 5 bin 457 (gayriresmi 19 bin 303) yaşlının hayatını kaybettiği bilgisi paylaşıldı.
Yönetim eksikliği gerekçesiyle bakımevlerine karşı Başsavcılığın 191 idari ve cezai soruşturma yürüttüğü biliniyor.
– Kovid-19 verilerindeki tutarsızlık
Bu arada Kovid-19 verilerinde baştan bu yana özerk yönetim hükümetleri ile Sağlık Bakanlığının verileri arasında örtüşmezlik olması dikkati çekiyor.
Bakanlık, salgının en yoğun görüldüğü Madrid'de 8 bin 691, Katalonya'da 5 bin 587 ölü sayısı açıklarken, özerk yönetimler gerçek sayının neredeyse iki kat daha fazla olduğunu savunuyor.
Ulusal İstatistik Enstitüsü de OHAL'in başladığı 14 Mart'tan 11 Mayıs'a kadar sürede, geçmiş yıllarla kıyaslama yapıldığında ölü sayısının 47 bin fazla olduğunu belirtti.
Sağlık Bakanı Salvador İlla da sayılarla ilgili tartışmalara ve muhalefetten gelen suçlamalara "Kovid-19'da gerçek sayıları asla öğrenemeyeceğiz. Bazı şeyler daha iyi yapılabilir ama gizleme ve belirsizlik yok." diye cevap verdi.
– Öncelik sırası sağlık krizinden ekonomik krize geçti
İspanya'da sağlık krizinden dolayı uygulanan ve olumlu yanıt alınan OHAL'in ekonomideki etkisi ise olumsuz oldu.
AB'de İtalya ile salgından ekonomisi en fazla zarar gören ülkelerin başında gelen İspanya'da, yıl sonunda yüzde 9,5 ila yüzde 12,4'lük ekonomik daralma ve işsizlik oranının yüzde 19'a çıkması (2019'da yüzde 14,1) öngörülüyor.
Ülkede Kovid-19'un başlamasından bu yana 1 milyondan fazla kişi işsiz kalırken, "Geçici İstihdam Düzenleme Önlemi" (ERTE) adlı yasayla maaşlarını devletten alan yaklaşık 3,5 milyon özel sektör çalışanının ödemelerin son bulacağı 30 Haziran sonrası geleceklerinin ne olacağı ise belirsizliğini koruyor.
Yoksulluğun arttığı İspanya'da, hükümet, aylık 462 ila 1015 avro maddi yardımı bu ay yürürlüğe girecek yasayla 850 bin haneye ulaştırmaya başlayacak.
Ayrıca, Kovid-19'un ekonomik sonuçlarıyla mücadele için AB'nin planladığı 750 milyar avroluk kurtarma paketinden İtalya'nın ardından 140 milyar avro ile en büyük payı İspanya'nın alması öngörülüyor.
İspanya'nın 77,3 milyar avroyu hibe, 63,1 milyar avroyu da kredi olarak alması planlanıyor.
Öte yandan, Kovid-19'un ekonomik ve sosyal yaşama etkisini en aza indirmek için dört aşamalı normalleşme planı hazırlayan hükümet, 4 Mayıs'ta süreci başlattı.
Salgının yoğunluğu temel alınarak kentlere ve özerk yönetimlere göre değişen seviyeler kapsamında 8 Haziran'dan itibaren ülkenin yüzde 60'ının üçüncü, yüzde 40'ının da dördüncü aşamada olması bekleniyor.
OHAL'in 21 Haziran'da bitişinde ülke genelinin dördüncü aşamada olmasını öngören hükümet, bu tarihte şehirler arası ulaşımı serbest bırakmayı ve 1 Temmuz'dan itibaren de kısıtlı ve bölgesel boyutta yabancı turist kabul etmeye başlanılmasını planlıyor.
Sosyal mesafe ve maske takma zorunluluğuna uyulması yönünde uyarılar yapan hükümet yetkilileri, salgında ikinci dalganın görüldüğü yerlerde hemen ilk aşamaya dönülebileceğini, asla tedbiri elden bırakmayacaklarını vurguluyor.
